Şeytan, ilm-i kelam geleneğinde sem‘iyyat başlığı altında analiz edilmektedir. Kitab-ı
Mukaddes ve Kur’an’da; başkaldırının, isyanın, yoldan çıkmışlığın, kötülüğün, fesadın,
kısacası bütün olumsuzlukların ilişkilendirildiği müşahhas bir varlık olarak yer almaktadır.
Eski Ahit’te şeytan Tanrı tarafından insanları imtihan etmenin bir aracı olarak yaratılan,
suçlayıcı, iftiracı ve düşman gibi rolleri bulunan bir varlıktır. Daha sonraları ise kozmik
bir güç olarak Tanrı’nın rakibi olmuştur. Yeni Ahit’te Tanrı’ya isyan edip huzurdan kovuluncaya
kadarki süreçte iyi bir melek olarak tasvir edilmiştir. İsyanının ardından huzurdan
kovulmasıyla birlikte kötü karakterli şeytan meleğe dönüşmüştür. Kur’an’a gelince,
melekler ile aynı konumda olan İblis’in Tanrı’ya isyanı neticesinde huzurdan kovulması
ve şeytan vasfını kazanması söz konusudur. Ancak o, ateşten yaratılan bir cindir ve yaratılış
bakımından meleklerden farklı bir kategoride yer almaktadır. Şeytan, üç dinde de
insanın huzur ve mutluluğuna engel olmaya çalışan varlık olarak merkezî bir konuma sahiptir.
Bu yüzdendir ki Tevrat ve İncil pasajları ile Kur’an’daki pek çok âyette şeytandan,
yapısal özelliklerinden ve ontolojik nedeninden bahsedilmekte, hem ondan hem de onun
yolundan gidenlerden uzak durulması istenilmektedir.
Abstract
Devil has been analyzed under the title of Sam’iyyat in the tradition of the Ilm al-
Kalam. In the Bible and the Qur’an, he plays a part as a concrete entity associated with
rebellion, insurrection, perversity, evil, mischief, in short, all the negativities. In the Old
Testament, the devil is a being created by God as an instrument of testing people, with
roles such as accusing, libelous and enemy. Afterwards, however, he has become God’s
competitor as a cosmic force. In the New Testament, he was portrayed as a good angel
until the process of getting kicked out of subsequent to rebel against God. With the
dismissal in the sequel of his rebellion, he tuned into the evil character angel. As for the
Qur’an, Iblis, who is in the same position as the angels, is to be dismissed on the back
ofhis rebellion against God and to gain the devil’s character. However, he is a demon
created from the fire and in a different category from the angels in terms of creation. In
three religion, devil has a central position as being trying to prevent the peace and happiness
of man. Therefore, in the passages of the Torah and the Bible and many verses
in the Qur’an have been mentioned about devil, his structural features and ontological
cause, and it is desired to keep away from him and those who go out of his way.
Künye
Işık, Harun “Kitab-ı Mukaddes ve Kur’an’a Göre Şeytan”, Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
[BOZİFDER], 13, 13 (2018/13) ss. 35-74. Makale Geliş T.: 29/05/2018, Kabul T.: 02/06/2018.
